Kapliczki przydrożne - Perły krajobrazu.: listopada 2009

Kapliczka domkowa Św. Huberta w Puszczy Niepołomickiej

22 maja 1526 roku - jak głosi przekaz historyczny – w pobliżu leśniczówki Przyborów, w miejscu zwanym „Królewskim krzesłem”, zdarzył się wypadek. Podczas królewskiego polowania, królowa Bona – żona Zygmunta Starego - spadła z konia. Upadek brzemiennej królowej okazał się tragicznym – poroniła ona wówczas syna, najmłodszego Jagiellona, który mógł zapewnić ciągłość dynastii.

Po śmierci Zygmunta I Starego ołowianą trumienkę z prochami dziecka przeniesiono do sarkofagu ojca, podczas pogrzebu w lipcu 1548 roku. Miejsce wypadku zwano "Poszynie" (po synie).

Król ufundował po tym wydarzeniu kapliczkę, o której istnieniu wiemy z przekazów historycznych. Najprawdopodobniej miała ona kształt domkowy i wzniesiona była z drewna.

Zachowany szkic kapliczki posłużył jako wzór do odtworzenia budynku. Zrekonstruowana kapliczka to efekt inicjatywy Nadleśnictwa Niepołomice i Urzędu Miasta i Gminy Niepołomice.

Kapliczka zbudowana została z odzyskanego drewna, pochodzącego ze starych, rozebranych budynków – zyskując tym samym miano historycznej.

Wewnątrz znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca Św. Huberta – autorstwa Zbigniewa Szarka.

22 października 2005 r. ksiądz infułat Janusz Bielański, proboszcz Katedry Wawelskiej, poświęcił odbudowaną kapliczkę.

Kapliczka Ukrzyżowania Pana Jezusa II w Niepołomicach - ul. Leśna

Kapliczka słupowa, zbudowana z kamienia, nakryta czterospadowym daszkiem.

W niszy przedstawiono Golgotę z trzema krzyżami. Ponadto umieszczono tam figurkę Matki Bożej.

Postument wzniesiono w 1807 roku z woli Jakuba (nazwisko nieczytelne), który „…pobożnego prosi o jedno Zdrowaś Mario”.

Otoczenie kapliczki pozostawia wiele do życzenia…

Kapliczka Matki Bożej - Puszcza Niepołomicka

Kapliczka Matki Bożej - Puszcza Niepołomicka - Droga Królewska

Kapliczka skrzynkowa Matki Bożej - Puszcza Niepołomicka

Kapliczka skrzynkowa z krzyżem - Puszcza Niepołomicka

Kapliczka skrzynkowa z krzyżem na słupie - Puszcza Niepołomicka

Kapliczka skrzynkowa z krzyżem na słupie - Puszcza Niepołomicka, obok Dębu Augusta II

Kapliczka skrzynkowa z blachy osadzona jest na słupie, wewnątrz znajduje się drewniany krzyż.

Pod krzyżem dwie daty: 1835 i 1974, które z pewnością oznaczają pierwotną fundację krzyża, który pod wpływem warunków atmosferycznych uległ zniszczeniu i datę powstania obecnej kapliczki umieszczonej – być może – na fragmencie pierwotnego krzyża.

Skrzynkę ozdobioną ząbkowymi krawędziami wieńczy mały krzyżyk. Pod nią – umieszczono obrazek Pana Jezusa i biało-czerwoną wstążkę.

Kapliczka znajduje się w sąsiedztwie Dębu Króla Augusta II, zwanego także "Suchym Dębem".

August II Sas polując w tych lasach wraz z orszakiem królewskim ponoć ucztował i nocował pod tym drzewem 27 września 1730 r.

Umieszczono w tym miejscu tabliczkę z informacją o ważnym wydarzeniu (najpierw w języku niemieckim), a ponieważ miejsce było historyczne - ktoś powiesił pod tabliczką krzyżyk - tak, podobnie jak w wielu innych miejscach w Polsce historia łączy się z religią i prostą wiarą ludu.

Obecny dąb został posadzony w 1875 r. w miejsce tego powalonego przez burzę 4 grudnia 1874 r., a którego – wg podania - nie mogło objąć 12 mężczyzn.

Kapliczka, dąb oraz krótki opis historii tego miejsca otoczono żelaznym płotkiem, co stanowi w sumie atrakcję i ciekawostkę na Drodze Królewskiej biegnącej przez Puszczę Niepołomicką.

Kapliczka Matki Bożej Niepokalanie Poczętej i Jezusa Ukrzyżowanego w Niepołomicach

Kapliczka Matki Bożej Niepokalanie Poczętej i Jezusa Ukrzyżowanego w Niepołomicach - przy Drodze Królewskiej

To kapliczka słupowa,

„dwustronna”, pochodzi z roku 1799. Zaliczana do kapliczek postumentowo-słupowych.

Od strony Drogi Królewskiej w niszy znajduje się figurka Matki Bożej Niepokalanego Poczęcia, choć inskrypcja zdradza na pierwotny patronat:

„O SWYETY FLORANIE (Florianie) NASZ WYLKY PATRONIE BRON NASZ OD OGNIA POZARU W TY STRONIE”.

Z drugiej strony widzimy Chrystusa na krzyżu, Matkę Bożą i św. Jana.

Pod Grupą Ukrzyżowania widnieje inskrypcja z rokiem i modlitwą polecającą Sercu Jezusowemu.

Figura Matki Bożej Niepokalanego Poczęcia w Niepołomicach

Figura Matki Bożej Niepokalanego Poczęcia II w Niepołomicach - plac kościelny

Figura Matki Bożej Niepokalanego Poczęcia o zarysie i kolorystyce bardzo typowej. Ładnie wkomponowana w ogród plebański.

Kapliczka Matki Bożej i Pana Jezusa Miłosiernego Serba w Niepołomicach

Kapliczka Matki Bożej i Pana Jezusa Miłosiernego Serca w Niepołomicach - ul. Bocheńska

Ta kapliczka słupowa nawiązuje do tzw. „latarni umarłych”, ustawianych w średniowieczu przed szpitalami*.

Cechuje ją styl neogotycki, zbudowana jest z cegły, z charakterystycznymi tynkowanymi płycinami z czterech stron.

Od ul. Bocheńskiej znajduje się w niej figurka Pana Jezusa Miłosiernego Serca, a od ul. Droga Królewska – Matka Boża Niepokalanego Poczęcia. Z lewej strony (wciąż patrząc z ul. Bocheńskiej) wisi różaniec, a z lewej – krucyfiks.

Kapliczkę ufundowała rodzina Wimmerów*.

Róg R., Niepołomice – historia, ludzie, zabytki, Urząd Miasta i Gminy Niepołomice, 2001, str. 59

Kapliczka Ukrzyżowania Pana Jezusa w Niepołomicach - ul. Wiejska

Jest to słupowa kapliczka kamienna z 1806 r., przykryta czterospadowym daszkiem.

W niszy znajduje się płaskorzeźba ukazująca Grupę Ukrzyżowania: Pana Jezusa i dwóch łotrów rozpiętych na krzyżach, a pod

krzyżem Jezusowym – Marię. Płaskorzeźba jest regularnie odmalowywana, a dobór kolorów wzmacnia siłę wyrazu, odbiegając od kiczu znanego z innych kolorowych kapliczek.

Wyżłobiony napis, mimo upływu czasu, jest nadal czytelny: „JOZEF ROGOSKI FUNDATOR TEY FIGURI PROSI O ZDROWAS MARIA”.

Kapliczka - bez figury w Niepołomicach - ul. Grunwaldzka

Kapliczka znajduje się naprzeciw Kopca Grunwaldzkiego w Niepołomicach, „na Wężowcu”.

Właściciel działki, na której znajduje się kapliczka, chętnie przytacza jej historię – a właściwie historię zniknięcia świątka. W latach siedemdziesiątych, podczas krótkiej nieobecności właściciela posesji, figurka zniknęła. Właściciel działki, na której stoi

kapliczka zgłosił ten fakt policji. Po krótkim dochodzeniu okazało się, że figurkę – bez zgody właściciela działki – zabrano do pracowni kamieniarskiej na zamku niepołomickim, by ją odrestaurować. Świątek jednak nie powrócił do dzisiejszego dnia.

Kapliczka ma kształt słupa z pustą niszą.

Krawędzie niszy pokryte są reliefową dekoracją roślinną. Obecnie widoczne są jeszcze dwie boczne płaskorzeźby: z lewej strony św. Józef, a z prawej – Ewa, zatem możemy się domyślać imion fundatorów. Napis jest już zniszczony, jednak kapliczka pochodzi z 1853 r.

Pozostaje mieć nadzieję, że figurka wróci na swe miejsce, gdyż właściciel działki – słusznie zresztą, nie chce umieszczać w niej innego świątka.

Figura Św. Jana Nepomucena w Niepołomicach - ul. Batorego

Ta figura Jana Nepomucena nie jest typowym przedstawieniem praskiego świętego. Zwykle przedstawiana w kontrapoście (lekkim wygięciu w tył) – tutaj statyczna, prosta, wręcz „na baczność”.

Święty - w kapłańskich szatach, jego głowę prócz biretu zdobi okrąg z pięcioma gwiazdami.

Także gałązka oliwna – symbol męczeństwa, jest nietypowa dla Jana Nepomucena; zwykle dzierży on tylko krzyż.

Na cokole znajduje się relief ze sceną upadku Pana Jezusa, a pod nią inskrypcja: „BOGU NA HWAŁE FONDATOROWIE

JAN I KATARZYNA BIEMOWIE 1907”

Scenerię miejsca wzbogacają dwa stare drzewa.

Kapliczka Matki Bożej Niepokalanie Poczętej II w Niepołomicach - ul. Słoneczna

Kapliczka z cegły, bielona, obecnie w kolorze niebieskim.

Jest to przykład kapliczki słupowej, wewnątrz znajdują się trzy figury: od frontu – Matka Boża Niepokalanego Poczęcia, z prawej strony – Św. Franciszek, z lewej – Pan Jezus Miłosiernego Serca.

Powstała około roku 1800.

Kapliczka Matki Bożej Niepokalanie Poczętej w Niepołomicach - ul. Na Tamie

Kapliczka słupowa Matki Bożej Niepokalanie Poczętej w Niepołomicach - ul. Na Tamie

Kapliczka słupowa, jakich wiele w Niepołomicach.

Dwukondygnacyjny słup zbudowany został z cegły, w której utworzono jedną niszę. W niej, za szybą znajduje się figurka Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, figurka Świętej Rodziny i… plastikowe kwiaty.

Zwieńczona jest dwuspadowym, niezwykle urokliwym daszkiem.

Tekst inskrypcji wyjaśnia cel powstania:
KU WIĘKSZEJ CZCI MARII
UFUNDOWALI
1 X 1949
M. K. ZARĘBOWIE

Figura Św. Jana Nepomucena w Niepołomicach - ul. Moczydło

Figura Jana Nepomucena znajduje się w miejscu bardzo typowym dla tego Świętego – na terenach podmokłych, przy tzw. Moczydle.

Figura znajdująca się na cokole ustawiona jest w kontrapoście, czyli w pozycji lekko odchylonej do tyłu. Zatem mamy tu do czynienia z tzw. ludowym barokiem. Na cokole znajduje się jedynie data – 1803.

Święty w rękach trzyma krzyż, odziany jest w szaty duchownego: sutannę, komżę, pelerynę, w birecie na głowie. Figurę chroni daszek plastycznie modelowany.

Kazimierz Bisztyga, niepołomicki kronikarz z ubiegłego stulecia, w swoich badaniach

przytoczył fakt, że figura ta stała niegdyś bliżej Wisły, za drugim mostkiem. Jednak powódź w 1813 r. spowodowała zalanie tej części Niepołomic i uszkodzenie figury*. Wtedy to przeniesiono Jana Nepomucena bliżej Niepołomic, na groblę przy Moczydle, obok pierwszego mostu.

W 1877 r. Antoni Grela, poborca składu solnego, ufundował dla Jana Nepomucena ogrodzenie żeliwne. Prócz tego zachęcił pracowników składu solnego do przeprowadzenia składki na remont i malowanie figury*.

Dziś kapliczka pięknie prezentuje się na rozstaju dróg, w okolicach prawdziwego „moczydła”.

*Róg R., Niepołomice – historia, ludzie, zabytki, Urząd Miasta i Gminy Niepołomice, 2001, str. 56

Kapliczka Pana Jezusa Frasobliwego w Niepołomicach - ul. Na Grobli

Jest to kapliczka słupowa, w kształcie prostopadłościanu, bez napisów. Kapliczki w tej formie były popularne na terenie Małopolski od XVI do XVIII w. Zbudowano ją z cegły, potem otynkowano i wielokrotnie bielono.

W 1999 r. z kapliczki usunięto tynk i ukazała się stara, podobna zamkowej – cegła*.

Posiada jedną małą wnękę. Jeszcze w 2001 r. wnęka była pusta. Istniał jednak w świadomości niepołomiczan fakt, iż ta kapliczka należy do Chrystusa Frasobliwego. Według źródeł proboszcza Andrzeja Fidelisa miała się tam niegdyś znajdować „figura Pana Jezusa w cierniowej koronie”.

Kapliczkę znajdującą się na skrzyżowaniu ulic Tragowej i Na Grobli otacza metalowy płotek. Zw

ieńczona jest czterospadowym daszkiem. Z tyłu układ cegieł wskazuje na fakt, iż możliwym było w przeszłości usytułowanie drugiej niszy od strony ul. Na Grobli.

Obecnie we wnęce znajduje się figura Chrystusa Frasobliwego. Co ciekawe, w wielu kapliczkach w okolicach Niepołomic Frasobliwy wspiera się na prawej ręce, tu – na lewej.

*Róg R., Niepołomice – historia, ludzie, zabytki, UMiGN, 2001, str. 58

Kapliczka Św. Floriana i Matki Bożej z Dzieciątkiem w Niepołomicach - przed Zamkiem

Kapliczka z piaskowca, zwieńczona figurą Św. Floriana, patrona chroniącego przed pożarem, stała niegdyś na skrzyżowaniu ulic Kościuszki i Daszyńskiego. Po przeprowadzeniu konserwacji w 1999 r. została przeniesiona na teren przed zamkiem*.

Od frontu w niszy ozdobionej bezstylowymi kolumienkami znajduje się figura Matki Bożej z Dzieciątkiem. Poniżej często spotykany w tym miejscu na kapliczkach – Trzeci Upadek Pana Jezusa. Co ciekawe, jest on zaprezentowany na gzymsiku z rozetkami, co jest przykładem oddziaływania wzorców z niepołomickiego kościoła i zamku. Artyści ludowi umieszczali takie motywy na rzeźbionych przez siebie

kapliczkach.

Na cokole widnieje inskrypcja: „KU WIĘKSZEJ BOGA WSZECHMOCNEGO CHWALE I CZCI ŚWIĘTYCH JEGO Fundował ADAM BIERNAT z małżonką MARIANNĄ R. P 1859”.

Z lewej strony mamy postać Adama, a poniżej Św. Marcina na koniu, dzielącego się swym płaszczem z biedakiem.

Z prawej strony figurę zdobi płaskorzeźba Marii Magdaleny z czaszką i Św. Piotr z kluczami.
Figura ozdobiona jest także z tyłu: Św. Anna naucza Maryję, zaś druga płaskorzeźba jest zniszczona.

Na samym szczycie znajduje się figura Św. Floriana, głównego patrona tej kapliczki.

*Róg R., Niepołomice – historia, ludzie, zabytki, UMiGN, 2001, str. 58